Zondagbrief 21 februari 2016: Zuivere koffie voor iedereen

Niet ver van mijn huis is er een koffie- broodjeszaak. Latei. Het is een kleine zaak op de Zeedijk, in de buurt van de Nieuwmarkt in Amsterdam. Ik kom er graag op zaterdag voor een kop koffie, meestal net voor het boodschappen doen. Net als jij, ik en alle andere ondernemers, betaalt de eigenaar van Latei gewoon belasting. Althans, net als alle andere ondernemers zouden moeten doen. Maar directe concurrent Starbucks betaalt via listige belastingconstructies nauwelijks tot geen belasting. Dat is niet eerlijk. En juist omdat dit soort fiscale trucs vaak binnen de mazen van de wet vallen, geeft het een machteloos gevoel.

Ik schrijf dit omdat we deze week weer eens geconfronteerd werden met de onrechtvaardige praktijk van belastingontwijking. De NOS maakte bekend dat Google via een Nederlandse brievenbusmaatschappij het kolossale bedrag van 11 miljard euro(!) heeft doorgesluisd naar een belastingparadijs en hierdoor nauwelijks belasting afdraagt. Terwijl jij, ik en kleine bedrijven bijdragen aan de kosten van onderwijs, zorg, wegen en andere voorzieningen, vloeien de winsten van grote internationale ondernemingen onbelast naar een kleine groep aandeelhouders. Moreel verwerpelijk en onrechtvaardig.

Sinds bekend werd dat Walt Disney en Skype via Luxemburg belasting ontwijken, is de lijst van multinationals die via slinkse constructies belasting ontwijken alleen maar langer geworden. Het zijn vaak bedrijven die de financiële middelen hebben om hele goede advocaten en fiscalisten in huis te halen. Deze brievenbusconstructies zijn daarom juridisch vaak goed dichtgetimmerd. En nog goedgekeurd door de belastingdienst ook. Het kan en mag binnen de mazen van de wet, maar of het ook deugt is een andere vraag. Die vraag wordt in de bestuurskamers van dit soort bedrijven blijkbaar niet gesteld, of niet op prijs gesteld.

Toch valt er genoeg tegen deze oneerlijke praktijk te doen. Twee recente voorbeelden: op aandrang van de PvdA worden de belastingverdragen met 23 ontwikkelingslanden voorzien van anti-misbruikbepalingen. Ook hebben we de zogenaamde ‘België-route’ gesloten – de belastingvlucht van BV’s naar het Belgische Brasschaat. Het zijn kleine, maar belangrijke stappen.

Maar we worden nog wel eens in de weg gezeten door de rechtse partijen. Zo hebben we vorig jaar het voorstel gedaan om kapitaalstromen te belasten die via brievenbusmaatschappijen naar belastingparadijzen lopen. Dit voorstel werd helaas verworpen door een meerderheid van VVD, CDA en D66. Binnenkort spreken we hier weer over in de Tweede Kamer. Ik hoop dat deze partijen dan een andere keuze maken.

Overigens zullen veel afspraken in Brussel, op internationaal niveau, gemaakt moeten worden. Belastingontwijking blijft gedijen zolang de belastingwetten in verschillende landen niet op elkaar aansluiten. De Europese Commissie heeft eindelijk een voorstel gedaan om dit probleem in de kern aan te pakken. Er ligt een voorstel dat voorschrijft dat alle lidstaten hun wetgeving in onderlinge samenhang moeten aanpassen. Over die Europese richtlijn moet onder Nederlands voorzitterschap een akkoord worden gesloten. Dat wordt nog spannend want er is veel weerstand tegen. Niet alleen vanuit sommige andere lidstaten, maar ook vanuit onze eigen belastingadviespraktijk en organisaties als VNO-NCW. Staatssecretaris Wiebes heeft toegezegd dat Nederland voorop zal lopen om belastingontwijking in Europees verband via ‘harde wetgeving’ aan te pakken. Daar zullen we hem èn onze coalitiepartner aan houden in de debatten die gaan komen.

Het gaat mij niet snel genoeg, maar het probleem staat prominent op de agenda. Voorlopig ga ik op zaterdag gewoon langs bij Latei. Is trouwens ook veel betere koffie dan die van de Amerikaanse koffiegigant.
Een fijne zondag,
Ed Groot,
Tweede Kamerlid PvdA